Choroba wrzodowa u koni – objawy, przyczyny i leczenie wrzodów żołądka

Choroba wrzodowa to z pewnością jedna z najbardziej znanych jednostek chorobowych wśród jeźdźców. Według statystyk dotyka ona około 90% koni wyścigowych, ok. 60% koni sportowych i połowę koni rekreacyjnych. Zdarza się ona także już u źrebiąt! Może mieć wpływ na komfort konia, wydolność podczas pracy, powodować bolesne kolki, biegunki. Aby skutecznie wygrać walkę z wrzodami, potrzebna jest diagnoza lekarza weterynarii, plan leczenia, dostosowanie diety i warunków środowiskowych oraz zaangażowanie Właściciela.

Czym są wrzody żołądka i jakie są przyczyny ich powstawania?

Mianem choroby wrzodowej określamy uszkodzenia występujące na błonie śluzowej przewodu pokarmowego – mogą one pojawiać się w żołądku, dwunastnicy, przełyku i mieć różne nasilenie oraz charakter. Choroba ta może powodować ogromny dyskomfort, jednak zdarzają się konie, które nie wykazują typowych objawów.

Konie to zwierzęta stepowe, przystosowane do długiego pobierania włóknistego pokarmu z ziemi. W naturze potrafią żuć i pobierać pokarm nawet przez 18 godzin dziennie! Kwas solny w ich żołądku wydzielany jest nieustannie, niezależnie od obecności pokarmu. Żołądek konia jest niewielki – mieści zaledwie 8–15 litrów treści pokarmowej i dzieli się na część gruczołową oraz bezgruczołową, oddzielone tzw. brzegiem strzępiastym (margo plicatus).

Część gruczołowa produkuje kwas solny oraz śluz, który chroni jej ściany przed nadtrawieniem. Natomiast część bezgruczołowa nie ma takiej ochrony – jej jedyną barierą jest pobierany pokarm. Kiedy koń ma ograniczony dostęp do paszy objętościowej (siano, trawa), kwas solny może rozchlapywać się po tej delikatnej części podczas ruchu, powodując jej uszkodzenia.

Do rozwoju wrzodów prowadzi również nieodpowiednie żywienie, nieuwzględniające fizjologii konia – np. karmienie rzadko, ale dużymi porcjami paszy treściwej, dieta bogata w skrobię i cukry, mała ilość włókna. Duży wpływ mają także stres i intensywny trening – częste transporty, izolacja od stada, zawody, brak możliwości swobodnego ruchu. Aby skutecznie zapobiegać wrzodom, należy zadbać o przyjazne środowisko życia konia, z nieograniczonym dostępem do siana i wody, towarzystwem innych koni oraz spokojnymi warunkami bytowymi.

Objawy choroby

W środowisku jeździeckim utarło się, że „koń wrzodowy” to taki, który jest chudy i reaguje nerwowo na podpinanie popręgu. Choć często tak bywa, nie jest to reguła. Wrzody mogą występować również u koni w bardzo dobrej kondycji, a reakcja na popręg nie zawsze jest jednoznacznym objawem.

Objawy choroby wrzodowej są różnorodne i nie zawsze oczywiste – dlatego kluczowa jest uważna obserwacja swojego konia i reagowanie na zmiany w jego zachowaniu. Oto symptomy, które powinny wzbudzić czujność:

• sezonowy spadek masy ciała,
• spadek apetytu,
• apatia,
• zmniejszona wydolność,
• biegunka lub woda kałowa,
• brak chęci do ruchu,
• matowa sierść,
• nawracające kolki,
• wzdęcia, okrągły obrys brzucha,
• agresja lub rozdrażnienie względem człowieka,
• reakcja bólową przy czyszczeniu lub siodłaniu.

Nagła zmiana zachowania konia również może być objawem bólowym sugerującym występowanie wrzodów żołądka!

Diagnostyka

Jedynym badaniem, które pozwala dokładnie potwierdzić obecność wrzodów, ich lokalizację oraz stopień zaawansowania, jest gastroskopia. Wykonuje ją lekarz weterynarii przy użyciu endoskopu – cienkiej rurki zakończonej kamerą, która umożliwia obejrzenie wnętrza żołądka.

Na podstawie obrazu gastroskopowego lekarz określa rodzaj zmian i podejmuje decyzję o farmakoterapii. Samo badanie trwa krótko, jednak przygotowanie konia wymaga ścisłego przestrzegania zaleceń: brak jedzenia przez 18–24 godziny i brak wody przez 4–7 godzin przed badaniem. Dzięki temu ściany żołądka są dobrze widoczne, a diagnoza – precyzyjna. Obecnie gastroskopia to jedyna skuteczna metoda diagnostyki choroby wrzodowej u koni.

Leczenie choroby wrzodowej

Po rozpoznaniu choroby lekarz weterynarii ustala indywidualny plan leczenia. Najczęściej stosowanym lekiem w terapii wrzodów części bezgruczołowej jest omeprazol (inhibitor pompy protonowej – IPP), który ogranicza wydzielanie kwasu żołądkowego, dając błonie śluzowej czas na regenerację. W przypadku zmian w części gruczołowej często stosuje się misoprostol.

Leczenie farmakologiczne to jednak tylko część sukcesu. Kluczowe jest także odpowiednie zarządzanie żywieniem i środowiskiem konia, aby zapobiec nawrotom. Należy zapewnić stały dostęp do siana, ograniczyć pasze treściwe bogate w skrobię, wprowadzić częstsze, ale mniejsze porcje posiłków oraz zminimalizować stres. Warto również rozważyć suplementację wspierającą błonę śluzową żołądka – np. produkty na bazie aloesu, lucerny lub drożdży.

Podsumowanie

Choroba wrzodowa to bardzo powszechny problem wśród koni, który może znacząco obniżyć ich komfort życia i wydolność w pracy. Nie lekceważmy objawów – szybka konsultacja z lekarzem weterynarii i odpowiednia diagnostyka są kluczowe. Sukces w walce z wrzodami opiera się na trzech filarach: właściwej farmakoterapii, dobrze zbilansowanej diecie i zarządzaniu środowiskiem konia.

Odpowiednio dobrane żywienie, eliminacja stresu i regularne badania kontrolne pozwolą utrzymać zdrowy przewód pokarmowy Twojego konia przez cały rok. W kolejnych wpisach opiszemy szczegółowo, jak powinna wyglądać dieta konia wrzodowego oraz jakie suplementy wspierają proces regeneracji błony śluzowej żołądka.